روغن یکی از ماده‌های غذایی پرکاربرد در دنیا است که به ویژه در ایران به دلیل تنوع غذایی بالا بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. تولید انواع روغن از روغن زیتون برای غذا و سالاد گرفته تا روغن‌هایی نظیر روغن بادام و آرگان که برای درمان آسیب‌های مو تجویز می‌شوند، سبب شده است که روغن‌گیری به یکی از کسب و کارهای پردرآمد و نسبتاً آسان تبدیل گردد. با خرید انواع دستگاه روغن گیری می‌توان اقدام به راه‌اندازی یک کسب و کار کوچک و خانگی یا کارگاهی نمود. در ادامه این مقاله ضمن آشنایی بیشتر با دستگاه روغن‌گیری، به انواع مختلف آن نیز خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید!
دستگاه روغن‌گیری یا روغن‌کشی یکی از پرمصرف‌ترین و مهم‌ترین ماشین آلات در صنایع مختلف خوراکی و غیرخوراکی بوده که از آن برای پرس دانه‌های روغنی و استخراج روغن استفاده می‌شود. روغن‌های استخراج شده و به دست آمده دارای مصارف بهداشتی، درمانی و خوراکی هستند. به طور کل انواع دستگاه روغن گیری را می‌توان بر اساس روش کار به دو دسته پرس گرم و پرس سرد تقسیم‌بندی کرد:
دستگاه‌های روغن‌گیری پرس سرد برای استخراج روغن از دانه‌های روغنی نظیر کنجد، فندق، پسته، سیاه‌دانه، مغز بادام درختی و بادام زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش کار در این دستگاه به این صورت بوده که ابتدا دانه‌ها از طریق قیف وارد اکسترودر یا خروجی دستگاه شده و با پرس دانه‌ها روغن موجود در گیاه خارج خواهد شد. در نهایت پس از انجام عملیات روغن‌کشی تفاله یا کنجاله از آن باقی خواهد ماند که در خوراک دام مصرف زیادی دارد.
دستگاه‌های روغن‌کشی پرس گرم برای حالتی مورد استفاده قرار می‌گیرند که دانه‌های روغنی ابتدا با دمای بالای ۱۰۰ درجه پخته شده و بعد وارد اکسترودر شده و فرآیند روغن‌گیری روی آن‌ها صورت می‌گیرد. لازم به ذکر است که در این روش کل روغن موجود در گیاه از آن استخراج نمی‌شود، بلکه ۱۵ تا ۲۰ درصد در آن باقی می‌ماند که در مراحل بعدی به کمک روش‌های شیمیایی از دانه خارج می‌شود. علاوه بر تقسیم‌بندی بر اساس نحوه کارکرد دستگاه‌های روغن‌گیری، طبقه‌بندی دیگری بر اساس تولید نیز برای این تجهیزات در نظر گرفته شده است که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
اگر بخواهیم روش کلد پرس (پرس سرد) و هات پرس (پرس گرم) را در انواع دستگاه روغن گیری با هم‌دیگر مقایسه کنیم، باید بگوئیم که روش پرس سرد نسبت به پرس گرم بیشتر پیشنهاد می‌شود؛ چرا که در این روش دانه‌های گیاهی روغن‌دار در معرض دمای شدید قرار نمی‌گیرند و خواص آن‌ها پس از تبدیل شدن به روغن حفظ می‌شود.
دستگاه روغن‌گیری مذکور امکان تولید ارده و انواع مختلف کره از دانه‌ها و میوه‌های روغن‌دار نظیر بادام زمینی، نارگیل، پسته، کره فندق و… را فراهم می‌سازد. عموماً جنس دستگاه‌های کره گیر و ارده گیر از استیل ضد زنگ بوده و ظرفیت تولید در آن‌ها حدوداً ۳۰ الی ۶۰ کیلو روغن در ساعت می‌باشد. لازم به ذکر است که سنگ طبیعی موجود در دستگاه ارده گیر سبب می‌شود که ارده تولیدی کاملاً نرم و یک‌دست باشد. این نوع از دستگاه‌های روغن‌گیری با تعداد دور کم و درجه حرارت پایین کار می‌کند؛ در نتیجه قادر است ارده‌ای با کیفیت بسیار عالی، نرم، یک دست و کاملاً سنتی تحویل دهد. ازجمله لوازم جانبی مورد نیاز برای دستگاه ارده‌گیری می‌توان به فرچه و کاردک اشاره کرد.
همان‌طور که گفته شد، از دستگاه‌های روغن‌گیری می‌توان برای استخراج روغن از دانه‌های گیاهی به منظور تولید روغن با مصارف خوراکی و غیر خوراکی استفاده کرد. دستگاه روغن‌گیری مخصوص گیاهان دارویی امکان استخراج روغن با سرعت بالا، ایمنی عالی و بهترین کیفیت را فراهم می‌سازد. با استفاده از این دستگاه می‌توان روغن‌های ضروری را از مواد گیاهی به راحتی استخراج کرد. از جمله دستگاه‌های روغن‌گیری گیاهان دارویی می‌توان به دستگاه روغن‌گیری کنجد، سیاه‌دانه، رازیانه و سایر داروهای گیاهی اشاره کرد که برای کسب و کارهای خانگی و همچنین عطاری‌ها کاربرد زیادی دارند.
نحوه کار در انواع دستگاه روغن گیری گیاهان دارویی به این صورت بوده که مواد گیاهی خشک و تازه همراه با روغن زیتون یا روغن آفتابگردان در کوره‌های الکتریکی یا مایکروویو قرار داده می‌شوند. ناگفته نماند گیاهان دارویی که در روغن زیتون تزریق می‌شوند برای مصارف بهداشتی و دارویی بسیار مناسب هستند.
دانه‌های روغنی که به منظور استفاده در روغن‌های مایع مخصوص آشپزی کاربرد دارند عبارتند از میوه‌های زیتون، دانه‌های سویا، دانه‌های ذرت، دانه‌های پنبه، دانه‌های تخم کتان و دانه‌های آفتابگردان. اولین مرحله از عملیات روغن‌گیری زیتون شست‌وشوی زیتون بوده که به منظور کاهش آلاینده‌ها به ویژه خاک، می‌توان یک طعم خاصی که تحت عنوان «طعم خاک» مشهور است را در روغن داشته باشیم. در مرحله بعدی از دستگاه برای خرد کردن یا تبدیل آن به خمیر زیتون استفاده می‌شود. سپس در مرحله بعد با استفاده از یک سانتریفیوژ زیتون‌ها تحت فشار قرار گرفته تا روغن مایع و آب زیتون از مواد جامد جدا شود. بعد روغن و آب گیاهان با کمک روش‌های استاندارد دیکانتر از یک‌دیگر جدا خواهند شد. روش مذکور یکی از پرکاربردترین روش‌های روغن‌کشی در انواع دستگاه روغن گیری زیتون محسوب شده که یک شیوه معتبر برای تولید روغن زیتون با کیفیت بالا نیز به حساب می‌آید. دستگاه‌های روغن‌کشی زیتون متشکل از بخش‌های مختلفی نظیر بونکر، بالابر، همزن خمیر زیتون، دیکانتر، سانریفیوژ، فیلتر تصفیه روغن و تابلو برق هستند که تمامی آن‌ها داخل بدنه دستگاه قرار می‌گیرند.
در این مقاله ضمن آشنایی با نحوه کارکرد دستگاه روغن‌کشی به معرفی انواع دستگاه روغن گیری بر اساس نحوه کار و تولید نیز پرداختیم. با استفاده از هر یک از تجهیزات مذکور می‌توان اقدام به راه‌اندازی کسب و کار خانگی کرد. ناگفته نماند که دستگاه‌های روغن‌گیری در انواع مختلف صنعتی و خانگی نیز قابل خرید هستند. به منظور خرید مدل‌های صنعتی یا خانگی دستگاه‌های روغن‌کشی تنها کافی است که به فروشگاه آی فودز مراجعه کرده و در صورت وجود هرگونه سوال یا ابهام با کارشناسان تیم آی فودز ارتباط برقرار کنید.
