سیستم شستشوی مرکزی CIP

هدف اصلی همه کارخانه‌های فرآوری مواد غذایی، ایمن و کارآمد کردن تولید و فرآوری مواد غذایی است و سیستم شستشوی مرکزی نقش کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کند. سیستم CIP (Cleaning in Place) یا همان شستشو در محل، برای صنایع فرآوری مواد غذایی، به‌ویژه در صنایع لبنیات و نوشیدنی، طراحی شده است. این سیستم‌ها فرایند شستشو را سریع‌تر و تکرارپذیرتر می‌کنند و از به خطر افتادن کیفیت و یکپارچگی محصول جلوگیری می‌کنند.

برای صاحبان کارخانجات مواد غذایی، مراحل خرید و نصب سیستم شستشوی مرکزی یک گام اساسی است که نیاز به تحلیل دقیق، برنامه‌ریزی مناسب و هزینه‌های مربوطه دارد. به عنوان یک تولیدکننده محصولات غذایی، لبنیات یا نوشیدنی، حفظ محیط بهداشتی و فرآیندهای تمیزکاری برای اطمینان از کیفیت و سلامت محصولات حیاتی است. به همین دلیل، شما به سیستم CIP نیاز دارید تا استانداردهای بهداشتی و کارآمدی تولید را حفظ کنید.

سیستم شستشوی مرکزی (CIP) برای کدام خطوط تولید کاربرد دارد؟

سیستم شستشوی مرکزی (CIP) برای انواع مختلف خطوط تولید مناسب است که نیاز به شستشوی مکرر و استریل‌سازی دارند. در زیر به چند نمونه از این صنایع و خطوط تولید اشاره می‌شود:

1. صنایع غذایی:
   • کارخانه‌های تولید محصولات لبنی (مانند شیر، ماست، پنیر)
   • تولیدکنندگان آبمیوه و نوشیدنی
   • کارخانه‌های تولید مواد غذایی کنسروی و نیمه آماده
   • خطوط تولید گوشت و فرآورده‌های گوشتی
2. صنایع دارویی:
   • تولیدکنندگان دارو و مکمل‌های غذایی
   • کارخانه‌های تولید واکسن و محصولات بیوتکنولوژیک
   • خطوط تولید تجهیزات پزشکی و داروسازی
3. صنایع شیمیایی:
   • تولیدکنندگان مواد شیمیایی و پاک‌کننده‌ها
   • خطوط تولید رنگ و پوشش
4. صنایع نفت و گاز:
   • کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی مرتبط با فرآیندهای نفت و گاز
5. صنایع بسته‌بندی:
   • خطوط بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی که نیاز به شستشوی مکرر دارند.

نحوه انجام فرایند شستشو در محل (cip)

این سیستم ها به دلیل نیاز به عاری نگه داشتن اجزای فرآوری از باکتری، نقش اساسی در فرآیند تولید دارند. شستشو در محل یا همان CIP را می توانید برای جلوگیری از آلودگی محصول و حفظ راندمان فرایند تولید در بخش های زیر انجام دهید:

• لوله های دستگاه ها
• مخازن
• مبدل های حرارتی
• و سایر تجهیزات

با مشاهده فیلم زیر به خوبی با فرایند سیستم شستشو در محل آشنا خواهید شد:

CIP فرایندی برای ضد عفونی کردن خطوط تولید بهداشتی، مخزن ها و تجهیزاتی است که به طور معمول در کارخانه تولیدی خود استفاده می کنید. در این فرآیند نیازی به برداشتن یا جدا کردن لوله ها یا تجهیزات برای انجام نظافت نخواهید داشت.

سیستم های CIP محلول های تمیز کننده، شستشو و ضدعفونی کننده را از طریق همان مسیر لوله کشی محصول پمپ می کند. بدین ترتیب آلودگی و مواد باقی مانده از فراورده را از کلیه سطوح داخلی دستگاه هایتان پاک می کند.

بطور کلی فرایند شستشو در محل (سیستم cip) دارای مراحل زیر است:

1. شستشوی مقدماتی: 

• سطح درونی تجهیزات خطوط تولید و مخازن را خیس می کند
• اکثر ضایعات بجا مانده را حذف می کند
• مواد قندی باقی مانده را در خود حل و چربی ها را تا حدودی ذوب می کند

در این مرحله می توانید از آب تصفیه (آشامیدنی)، آب دی یونیزه (DI)، آبی که به روش اسمز معکوس(RO) فرآوری شده است، یا مجداا از محلول شستشوی نهایی از چرخه CIP قبلی استفاده کنید.

2. شستشوی قلیایی 

شستشوی قلیایی چربی ها را نرم می کند و حذف آن ها را آسان تر می کند.

3. شستشوی میانی

در این مرحله از فرآیند CIP آب تازه،  باقی مانده مواد شوینده حاصل از شستشوی قلیایی را خارج می کند.

4. شستشوی نهایی 

در این مرحله از فرآیند با استفاده از آب DI، RO یا آب شهری فرایند نهایی شستشو را انجام دهید تا مواد شوینده بجا مانده پاک شوند. همچنین می توانید آب مورد استفاده در شستشوی نهایی را بازیابی کنید و مجددا از آن به عنوان محلول پاک کننده مقدماتی برای چرخه CIP بعدی استفاده نمایید. بدین ترتیب گرمای باقی مانده و همچنین مواد شیمیایی که از شستشوی نهایی باقی می ماند، به افزایش اثرگذاری و اقتصادی تر شدن شستشوی مقدماتی فرایند بعدی CIP کمک می کند.

5. ضدعفونی کردن

ممکن است برای کمک به کشتن میکروارگانیسم ها پیش از شروع دوره تولید بعدی، به این مرحله نیاز داشته باشید.

اجزای تشکیل دهنده دستگاه شستشو در محل (CIP)

• مخازن

اندازه و تعداد مخازن بکار رفته در سیستم CIP شما با توجه به اندازه و پیچیدگی فرایند شستشو در محل مورد نیازتان تعیین می شود و معمولا از 1 تا 4 عدد است. می توانید برای نگهداری آب شیرین، محلول سود سوز آور، محلول اسید، محلول های شستشو قابل استفاده مجدد و محلول های ضدعفونی کننده، از مخازن جداگانه استفاده نمایید. طراحی مخزن عمدتا به فرآورده شما بستگی دارد اما مواد مورد استفاده در ساخت تانک ها، معمولاً فولادهای ضد زنگ هستند.

• پمپ ها

سیستم‌های CIP در ایجاد جریان و فشار مناسب برای فرستادن محلول های CIP به مناطق فرآیند، به پمپ ها نیاز دارند. متخصصان عوامل مختلفی مانند طول مدارهای CIP و انواع تجهیزات خطوط تولید که باید تمیز شوند را در نظر می گیرند تا پمپ های تأمین CIP را به درستی اندازه گیری و طراحی کنند. علاوه بر این به پمپ های برگشتی، پمپ های انتقال مواد شیمیایی و گاهی اوقات پمپ های تقویت کننده CIP نیز نیاز می باشد.

• سیستم گرمایشی

تامین حرارت مورد نیاز، یکی از اساسی ترین اصل های فرایند شستشو در محل است. افزایش دمای محلول های شوینده کارایی آن ها را افزایش می دهد و این به نوبه خود مدت شستشو و هزینه های مواد شیمیایی شما را کاهش می دهد.

• لوله ها و شیرآلات

شبکه لوله کشی و شیرها در یک سیستم CIP، به گونه ای طراحی شده است که امکان کنترل مناسب هر مرحله فرآیند با حداکثر کارایی را فراهم کند.

مزایای استفاده از سیستم شستشو در محل (CIP)

• کاهش خطر آلودگی محصولات غذایی: شستشوی تجهیزات و سطوح در تماس با مواد غذایی بصورت دستی، می تواند خطر آلودگی فراورده های غذایی را افزایش دهد. فرایند CIP با بکارگیری مواد شوینده و آب گرم به شکل موثری آلودگی ها را از بین می برد. در نتیجه، خطر آلودگی محصولات غذایی شما  را کاهش می دهد.
• کاهش هزینه های شستشو: این سیستم به طور اتوماتیک تجهیزات را شستشو می کند، بنابراین نیازی به نیروی کار انسانی برای این کار نیست. این امر هزینه های شستشو خط تولید شما را کاهش می دهد.
• افزایش بهره وری: سیستم CIP می تواند تجهیزات خط تولید را در مدت کوتاهی شستشو دهد. در نتیجه، بهره وری خط تولید شما افزایش می یابد.

نکات خرید دستگاه شستشو در محل (سیستم شستشوی مرکزی CIP)

سیستم شستشوی مرکزی یا CIP (Cleaning In Place) یکی از تجهیزات مهم در صنایع غذایی، لبنی، دارویی و نوشیدنی است که بدون نیاز به جداسازی تجهیزات تولید، عملیات شستشو و استریل را انجام می‌دهد. در هنگام خرید این سیستم باید به نکات زیر توجه کنید:

1. ظرفیت و نیاز تولیدی: یکی از اولین مواردی که باید بررسی کنید، ظرفیت سیستم شستشو و هماهنگی آن با حجم تولیدی کارخانه یا کارگاه است. انتخاب یک سیستم با ظرفیت مناسب باعث افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های اضافی می‌شود.
2. نوع و تعداد مدارهای شستشو: سیستم‌های CIP معمولاً دارای یک یا چند مدار شستشو هستند. هر چه تعداد مدارها بیشتر باشد، امکان شستشوی هم‌زمان چند خط تولید فراهم می‌شود. بنابراین، بسته به تعداد خطوط تولید و نوع فرآیندها، تعداد مدارها را انتخاب کنید.
3. مواد شستشو و سازگاری با تجهیزات: مواد شیمیایی که در سیستم‌های CIP استفاده می‌شود، باید با تجهیزات و لوله‌کشی‌های خط تولید سازگار باشد تا از خوردگی و آسیب به آنها جلوگیری شود. همچنین، بررسی کنید که سیستم قابلیت تنظیم و کنترل مواد شوینده را دارد.
4. سطح اتوماسیون: سیستم‌های CIP به‌طور معمول به‌صورت دستی، نیمه‌اتوماتیک و تمام‌اتوماتیک عرضه می‌شوند. سطح اتوماسیون می‌تواند تاثیر زیادی بر کارآیی و سهولت کار داشته باشد. سیستم‌های تمام‌اتوماتیک، با امکان برنامه‌ریزی و کنترل دقیق، راندمان بالاتری دارند.
5. مصرف آب و انرژی: سیستم‌های پیشرفته CIP با طراحی بهینه به کاهش مصرف آب و انرژی کمک می‌کنند. در نظر گرفتن این عوامل می‌تواند به کاهش هزینه‌های عملیاتی بلندمدت کمک کند.
6. نصب و نگهداری آسان: هنگام خرید سیستم CIP، به سهولت نصب و نگهداری آن توجه داشته باشید. سیستم‌هایی که به راحتی نصب شده و نگهداری آنها با هزینه و زمان کمتر انجام می‌شود، گزینه‌های بهتری برای کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ هستند.
7. قابلیت سفارشی‌سازی: بعضی سیستم‌های CIP امکان سفارشی‌سازی برای متناسب‌سازی با نیازهای خاص هر صنعت را دارند. اگر فرایند تولید شما به تجهیزات خاصی نیاز دارد، از قابلیت سفارشی‌سازی سیستم اطمینان حاصل کنید.

با در نظر گرفتن این نکات، می‌توانید یک سیستم شستشوی مرکزی مناسب برای خط تولید خود انتخاب کنید که هم از نظر کارآیی و هم از نظر هزینه، بهینه باشد.