روش تولید دمنوش های گیاهی در کارخانجات و کارگاه ها

تولید دمنوش گیاهی که از نوشیدنی ها با خواص مفید برای سلامتی انسان است، امروزه در خانه ها، کسب و کارهای کوچک و مقیاس های صنعتی انجام می شود. خوانندگان محترم وبلاگ آی فودز می توانید با مطالعه این مقاله مراحل تولید این محصول در کارخانجات آشنا شوید.

دمنوش های گیاهی

دمنوش های گیاهی از دیرباز مصرف می شوند. این نوشیدنی ها، چای واقعی نیستند. در اصل چای ها به سه گروه تقسیم می شوند:

چای سیاه، چای سبز و چای اولانگ. این چای ها را از برگ گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می کنند اما دمنوش های گیاهی را از قسمت های مختلف گیاهان مختلف تهیه می کنند. مانند میوه های خشک‌ گیاهان، گل ها، ریشه ها ویا حتی و ادویه جات. از این رو مزه و عطرهای این نوشیدنی ها تنوع زیادی داشته و با هم متفاوتند.

دمنوش های گیاهی جایگزینی سالم بجای انواع نوشیدنی ها پرکالری یا پرقند هستند. این دمنوش ها دارای مزایای سلامتی زیادی برای انسان می باشند. هم چنین می توان آن ها را به صورت مکمل با انواع چای ها مصرف نمود. هر شخص با توجه به ذائقه و علاقه اش می تواند از این نوشیدنی های گیاهی استفاده کند. می توان آن ها را به صورت جدا گانه و یا در ترکیب با یکدیگر مصرف نمود.

گیاهان لازم برای تولید دمنوش گیاهی

گیاهان مختلفی با خواص دارویی برای تولید انواع دمنوش های گیاهی استفاده می شوند. از جمله مهم ترین آن ها می توان 5 مورد زیر را نام برد:

• بابونه
• چای سبز
• آویشن
• گل گاوزبان

برای انتقال گیاهان دارویی به خط تولید دمنوش گیاهی، همانند روش تولید عرقیات عمل می شود. این گیاهان را فله ای و در حداقل زمان ممکن پس از برداشت به کارخانه انتقال می دهند. بهتر است انتقال هنگامی که هوا خنک است مانند ابتدای صبح یا در غروب صورت گیرد.

فرآیند تولید دمنوش گیاهی

دریافت و بازرسی مواد اولیه تولید دمنوش گیاهی

برای اطمینان از کیفیت مواد اولیه تعدادی آزمایش بر آن ها انجام می شود. مهم ترین این آزمایش ها بازرسی ظاهری گیاهان دریافتی است.

برای بررسی ظاهری گیاهان گلدار آن ها را بروی برگ های سفید رنگ تکان می دهند. سپس تخم حشراتی را که بر آن ریخته است را بررسی می نمایند. برای بررسی برگ ها نیز پاره یا سوراخ بودنشان و یا موزاییکی بودنشان را بررسی می کنند.

حذف قسمت های ناخواسته گیاه

برای تولید دمنوش گیاهی، در این مرحله لازم است قسمت هایی از گیاه که فاقد استفاده هستند را جدا و حذف نمود. آسان ترین راه برای این کار استفاده از نیروی انسانی است. به این حالت که گیاهان بروی میز قرار گیرند و توسط کارکنان بررسی شوند. درواقع کارکنان گیاهان را که بر نوارنقاله متحرک هستند بررسی و قسمت ها اضافی را حذف می کنند.

در این مرحله عموما شاخه و ساقه گیاهان دارویی جدا و حذف می شود. این قسمت حدود نصف وزن گیاهان دارویی مورد استفاده برای تولید دمنوش را تشکیل می دهند. با حذف این قسمت ها میزان انرژی مورد نیاز کم می شود و بازده مرحله خشک کردن افزایش می یابد.

پس از این مرحله شستشو و تمیز کردن قسمت های باقی مانده انجام می شود.

شستشو و تمیز کردن گیاهان

ابتدا باقی مانده های خاک و گل را توسط برس های خاص، غربال های لرزان یا پره های لبه دار اسفنجی یا فلزی از غدد یا ریشه ها پاک می کنند.

برای شستن گیهان می توان به دو روش عمل کرد. استفاده از دستگاه شستشوی مخصوص گیاهان و یا نوار نقاله های شستشو. انتخاب هرکدام از این روش ها براساس میزان انرژی، کارایی و بازده بسته به نوع و مقدار گیاه مورد استفاده انجام می شود. پس از پایان شستشو گیاهان توسط نوار نقاله لرزان منتقل می شوند. این نیروی لرزاننده موجب حذف آب اضافی از گیاه می گردد. هم چنین در این هنگام از جریان هوا فشرده نیز برای حذف بیشتر آب استفاده می شود.

خشک کردن

خشک کردن به منظور پایین آوردن میزان رطوبت محصول، فرآیند خشک کردن را انجام می دهند. هدف از این کار به حداقل رساندن فعالیت های میکروبی و آنزیمی است. در نتیجه این امر عمر مفید محصول افزایش می یابد.

هم چنین در نتیجه این فرآیند حجم و وزن محصول کم می شود که نگهداری و انتقال محصول را تسهیل می کند.

برای خشک کردن گیاهان لازم است میزان حرارت و رطوبت به دقت کنترل شود. از هرگونه آسیب به محتوای کیفی محصول، رنگ و مزه آن جلوگیری شود. برای تولید دمنوش های گیاهی فرآیند خشک کردن لازم است در حداقل زمان پس از برداشت گیاهان صورت گیرد. در غیر این صورت آلودگی ها به سرعت در گیاه ایجاد شده و توسعه می یابند.

در فیلم زیر خط تولید دمنوش گیاهی نشان داده شده است.

برای خشک کردن از روش های مختلفی می توان استفاده کرد که در ادامه به توضیحشان پرداخته ایم:

روش طبیعی خشک کردن

روش طبیعی خشک کردن با استفاده از نور خورشید و یا بدون استفاده از آن انجام می شود.

می توان گیاهان را در بستری زیر نور خورشید قرار داد؛ هم چنین در محلی مجهز به تهویه مناسب بدون تابش نور خورشید (سایه خشک)،عمل خشک کردن انجام می شود.

استفاده از هوای داغ

در این روش از دستگاه های خشک کن که هوای داغ تولید می کنند استفاده می شود. استفاده از این دستگاه ها برای تولید انواع دمنوش های گیاهی، کاربردی ترین روش خشک کردن می باشد.

هنگام استفاده از این دستگاه، گیاهان را در لایه های نازک مقابل هوای داغ قرار می دهند. در نتیجه این لایه ها در مدتی کوتاه و در شرایط تحت کنترل دستگاه خشک می گردند.

درجه بندی و خرد کردن گیاهان

اولین فرآیندی که پس از خشک کردن گیاهان به روی آن ها انجام می شود، بوجاری کردن است.

خشک شده را توسط نوار نقاله های مشبک مرتعش انتقال می دهند. در همین هنگام از بالا یا پایین به آن ها هوا دمیده می شود که موجب حذف خاک از این گیاهان می گردد.

کاربردی ترین دستگاه مورد استفاده در درجه بندی گیاهان، غربال ها می باشند. می توانند محصول را براساس اندازه طبقه بندی نمایند.

برای این کار از الک های مختلف با اندازه حفره های متفاوت استفاده می شود.

• گیاهانی که از الک اول با اندازه حفره حدود 5 تا 25 میلی متر عبور نمی کنند، برای تولید دمنوش گیاهی استفاده می شوند.
• آن دسته که از الک دوم با اندازه حفره کوچک تر از 5 میلی متر عبور نکند، برای تولید چاشنی ها استفاده می شود.
• آن دسته که از الک سوم با اندازه حفره کوچک تر از 2 تا 3 میلی متر عبور نکند، دارای پایین ترین کیفیت هستند. برای تولید دمنوش های گیاهی کیسه ای استفاده می شوند.

تولید فرمولاسیون دمنوش های گیاهی

برای ایجاد دمنوش های ترکیبی عموما چند گیاه را برای هدف خاصی با یکدیگر مخلوط می کنند. به عنوان مثال تعدادی از دمنوش های ترکیبي برای کاهش فشار خوب مناسبند، بعضی سبب افزایش انرژی شده و بعضی نیز برای آرامش اعصاب مناسب هستند. البته باید توجه داشت که نمی توان بدون مطالعه و دانش کافی دمنوش های ترکیبی را تولید کرد. حتما باید دمنوش ها را با خواص مشابه و بدون ضرر با هم ترکیب نمود.

سپس دمنوش های گیاهی را به بخش بسته بندی منتقل می کنند.