بهترین جنس دیگ و کندانسور تقطیر کدام است؟ فولاد، آلومینیوم ،مس یا پیرکس؟

انتخاب جنس بدنه دیگ تقطیر شاید اولین قدمی باشد که هنگام خرید این دستگاه با آن مواجه می‌شوید، اما اهمیت آن فراتر از یک تصمیم ساده است. دیگ تقطیر، بعد از کندانسور که مهمترین قسمت است، بخشی بسیار مهم در دستگاه تقطیر است  و جنس بدنه آن تأثیر مستقیمی بر کیفیت محصول نهایی، سرعت و یکنواختی گرم شدن، دوام دستگاه و حتی هزینه‌های نگهداری دارد.
تصور کنید محصولی که سال‌ها روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید به دلیل زنگ‌زدگی یا واکنش شیمیایی بدنه دستگاه، تغییر طعم یا کیفیت دهد. یا اینکه مجبور باشید هر چند ماه یکبار دیگ را تعویض یا تعمیر کنید!
در این مقاله قصد داریم به شکل جامع و تخصصی سه جنس اصلی بدنه دیگ‌های تقطیر یعنی فولاد ضدزنگ (استیل)، آلومینیوم و مس  و همچنین پیرکس را بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا با تمام مزایا، معایب، نکات فنی، و کاربردهای هر جنس آشنا شوید و بهترین انتخاب را بر اساس نیاز خود داشته باشید.

دیگ تقطیر چیست و اهمیت انتخاب جنس بدنه آن در چیست؟

دیگ تقطیر ابزاری است که با استفاده از حرارت دادن مواد مایع یا جامد را به بخار تبدیل کرده که این بخار طی فرآیند میعان در کندانسور به مایع تبدیل شده و عملیات تقطیر انجام میگیرد ، عصاره‌ها و ترکیبات معطر یا مواد خالص شده را جدا می‌کند. این دستگاه در صنایع مختلفی از جمله تولید عرقیات گیاهی، صنایع داروسازی، صنایع غذایی و شیمیایی کاربرد دارد.
در این فرآیند، جنس بدنه دیگ اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که:

• انتقال حرارت موثر برای رسیدن به دمای مناسب تقطیر بدون سوختن مواد
• عدم واکنش شیمیایی بدنه با مواد درون دیگ
• دوام و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی، ضربه و سایش
• حفظ کیفیت و طعم نهایی محصول
• سهولت تمیزکاری و نگهداری

جنس بدنه ضعیف یا نامناسب می‌تواند باعث سوختن مواد، ورود ناخالصی به محصول، کاهش عمر دستگاه و در نهایت ضرر مالی برای کاربر شود.

در مورد کندانسورهای دستگاه تقطیر هم میتوان اشاره کرد که بهترین نوع کندانسور،کندانسور پیرکس می باشد و در رتبه بعدی کندانسور استیل 304 یا ،اما کندانسور مسی به هیچ عنوان مناسب نمیباشد زیرا باعث تولید سولفات مس در محصول میشود که ماده ای سرطانزاست.

بررسی دیگ تقطیر با جنس فولاد ضد زنگ

فولاد ضدزنگ یا استنلس استیل، آلیاژی از آهن است که حداقل ۱۰.۵ درصد کروم دارد و به همین دلیل در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی مقاومت بسیار بالایی دارد. این کروم تشکیل لایه‌ای محافظ روی سطح فلز می‌دهد که از اکسیداسیون جلوگیری می‌کند. در ساخت دیگ‌های تقطیر معمولاً از فولادهای ضدزنگ ۳۰۴ یا ۳۱۶ استفاده می‌شود که هر دو مقاومت و بهداشت بالایی دارند.

مزایای فولاد ضدزنگ در دیگ تقطیر

• مقاومت بسیار بالا در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی: حتی در محیط‌های مرطوب و اسیدی، این جنس به ندرت دچار زنگ‌زدگی می‌شود.
• قابلیت بهداشتی بالا: استنلس استیل غیرواکنشی است و با مواد غذایی و مایعات به طور مستقیم تماس دارد بدون اینکه واکنش شیمیایی رخ دهد. این ویژگی باعث حفظ کیفیت و سلامت محصول نهایی می‌شود.
• دوام طولانی و مقاومت مکانیکی بالا: این جنس در برابر ضربه، خط و خش و فشار مقاوم است و دستگاه شما سال‌ها بدون مشکل کار خواهد کرد.
• نگهداری آسان: به دلیل عدم خوردگی و مقاومت در برابر لکه و رسوب، تمیز کردن آن بسیار راحت است و نیازی به نگهداری ویژه ندارد.
• ظاهر زیبا و حرفه‌ای: براق بودن و سطح صیقلی فولاد باعث جذابیت بیشتر دستگاه و افزایش اعتماد مشتری می‌شود.

معایب فولاد ضدزنگ  در دیگ تقطیر

• وزن زیاد: فولاد ضدزنگ به نسبت مس و آلومینیوم سنگین‌تر است که در دستگاه‌های قابل حمل یا کوچک می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
• هزینه بالاتر: قیمت مواد اولیه و ساخت دستگاه با بدنه فولادی معمولاً بالاتر است که ممکن است برای خریداران با بودجه محدود چالش باشد.
• انتقال حرارت کمتر نسبت به مس: هرچند فولاد خوب حرارت را منتقل می‌کند، اما در مقایسه با مس کندتر است و ممکن است زمان گرم شدن طولانی‌تر شود.انتقال حرارت به صورت نقطه ای بوده و می بایست در کنترل دما دقت بیشتری به خرج داد.

کاربردهای مناسب برای دیگ فولادی

• کارگاه‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی: جایی که دوام و بهداشت اهمیت ویژه‌ای دارد.
• محیط‌های با رطوبت و شرایط خورنده: مانند کارگاه‌های تولید عرقیات یا داروخانه‌ها که نیاز به دستگاه‌های بادوام و بهداشتی دارند.
• مصارف طولانی‌مدت و سنگین: که نیاز به دستگاهی مقاوم و بدون نقص دارند.

بررسی دیگ تقطیر با جنس آلومینیوم

آلومینیوم فلزی سبک، نرم و نقره‌ای رنگ است که به دلیل وزن کم و رسانایی حرارتی بالا در صنایع مختلف کاربرد دارد. در دیگ‌های تقطیر، آلومینیوم به خاطر قابلیت انتقال سریع حرارت و قیمت مناسب، انتخاب محبوبی است.

مزایای استفاده از دیگ تقطیر آلومینیومی

• وزن بسیار سبک: دستگاه‌های ساخته شده از آلومینیوم سبک‌تر هستند و به راحتی جابه‌جا می‌شوند.
• انتقال حرارت بسیار خوب و یکنواخت: باعث می‌شود که گرما به سرعت و به طور یکنواخت به مواد داخل دیگ برسد، که برای تقطیر سریع و جلوگیری از سوختن مواد مهم است.
• قیمت اقتصادی و مقرون به صرفه: آلومینیوم معمولاً ارزان‌تر از فولاد و مس است که برای خریداران با بودجه محدود ایده‌آل است.
• مقاومت معقول در برابر خوردگی: اگرچه کمتر از فولاد ضدزنگ است، ولی با پوشش‌های محافظ یا نگهداری مناسب می‌توان دوام آن را افزایش داد.

معایب استفاده از دیگ تقطیر آلومینیومی

• مقاومت کمتر در برابر خوردگی و خش نسبت به استیل: آلومینیوم اگر با مواد اسیدی خیلی قوی یا قلیایی تماس طولانی داشته باشد، ممکن است دچار خوردگی شود و عمر کمتری دلشته باشد.
• واکنش‌پذیری شیمیایی:  استفاده از آلومینیوم به عنوان مخزن یا دیگ بلامانع است اما به عنوان کندانسور یا خنک کتتده در دستگاه تقطیر نباید استفاده شود.
• نیاز به نگهداری دقیق‌تر: برای حفظ کیفیت و طول عمر دستگاه لازم است به شستشو و نگهداری آن بیشتر دقت شود.

کاربردهای مناسب برای دیگ آلومینیومی

• استفاده خانگی و شخصی: جایی که وزن سبک و جابه‌جایی اهمیت دارد.
• کاربری‌های اقتصادی و کم حجم: برای کسانی که هزینه کمتر را در اولویت دارند.
• تقطیر سریع: که سرعت و قیمت اولویت بالاتری نسبت به دوام دارند.

دیگ تقطیر آلومینیومی به دلیل وزن سبک، قیمت مناسب و هدایت حرارتی عالی یکی از پرطرفدارترین گزینه‌ها است. آلومینیوم باعث می‌شود دیگ راحت‌تر حمل و نقل شود و انتقال حرارت سریع‌تر انجام شود که در نتیجه فرایند تقطیر را تسریع می‌کند. به همین دلیل، برای مصارف خانگی و نیمه‌صنعتی که نیاز به دستگاهی سبک و کم‌هزینه دارند، خرید دیگ تقطیر آلومینیومی گزینه مناسبی است.

بررسی دیگ تقطیر مسی

مس فلزی بسیار رسانا، قابل شکل‌دهی و مقاوم است که در صنایع سنتی تقطیر کاربردی دیرینه دارد. به دلیل رسانایی حرارتی عالی، دیگ‌های مسی می‌توانند گرمای یکنواخت و سریعی را به مواد منتقل کنند که کیفیت تقطیر و عطر محصول را بهبود می‌بخشد.کاربرد زیاد مس در تقطیر خوب می باشد اما اگر به عنوان کندانسور استفاده شود باعث تولید سولفات مس در محصول شده که سرطان زا می باشد.

مزایای دیگ‌ تقطیر مسی

• بهترین رسانایی حرارتی در بین سه جنس: باعث کنترل دقیق دما و جلوگیری از سوختن مواد می‌شود.
• بهبود طعم و عطر محصول: دیگ‌های مسی به دلیل واکنش‌های شیمیایی مثبت می‌توانند ترکیبات معطر بهتری تولید کنند و عطر محصول را تقویت کنند.
• ظاهر سنتی و زیبا: که حس اصالت و کیفیت بالا را منتقل می‌کند.
• دوام نسبتاً بالا: اگرچه نیاز به نگهداری داردو تمیز نمودن آن دشوار است، اما دستگاه مسی می‌تواند سال‌ها دوام بیاورد.

معایب دیگ تقطیر مسی

• نیاز به نگهداری ویژه و پولیش مداوم:  مس اکسید می‌شود و نیازمند تمیزکاری منظم است تا از ایجاد لایه سیاه جلوگیری شود.مس را به عنوان دیگ تقطیر میتوان استفاده کرد اما به عنوان دیگ غذا و یا کندانسور تقطیر مناسب نیست.
• امکان واکنش با برخی مواد:  اگر مس خالص و لایه‌نشده باشد، ممکن است با مواد داخل دیگ واکنش نشان دهدو در صورتی که به عنوان کندانسور استفاده شود ایجاد سولفات مس میکند که ماده ای سرطانزاست.
• قیمت بالا:  قیمت مس و هزینه ساخت این دستگاه‌ها بیشتر است.
• وزن متوسط و شکنندگی:  نسبت به آلومینیوم سنگین‌تر است و در برخی موارد نسبت به فولاد شکننده‌تر.

کاربردهای مناسب برای دیگ تقطیر مسی

• تولیدکنندگان عرقیات گیاهی سنتی و حرفه‌ای:  که کیفیت و عطر محصول برایشان حیاتی است.
• صنایع خاص و کوچک که به ظاهر و کیفیت اهمیت می‌دهند.
• مصارف لوکس و تخصصی با بودجه کافی.

دیگ پیرکس

در کنار سایر انواع دیگ ، مخزنهای پیرکس هم وجود دارند که از جمله مزایای آن میتوان به عدم تبادل یون شیشه با سایر مواد و کیفیت عالی محصول نهایی اشاره کرد.

در کنار مزایای مخزن پیرکس باید اشاره نمود نگهداری از این دیگها به سبب شکننده بودن در مقابل ضربه و شوکهای حرارت دشوارتر بوده و همچنین حداکثر حجم این نوع دیگها محدود می باشد.

مخزنهای پیرکس بهترین انتخاب برای دستگاههای با حجم کمتر،محیطهای آزمایشگاهی ، سیستمهای پایلوت و تقطیر های با حجم کم می باشند.

جدول جامع و تخصصی مقایسه جنس‌های دیگ تقطیر

ویژگی‌ها	فولاد ضدزنگ (استیل)	آلومینیوم	مس
رسانایی حرارتی	متوسط	خوب	عالی
وزن دستگاه	سنگین	سبک	متوسط
دوام و مقاومت در برابر خوردگی	بسیار بالا	خوب	بالا (نیاز به مراقبت)
اثر بر طعم محصول	خنثی	اگر به عنوان کندانسور باشد مضر است ولی به عنوان دیگ بلامانع است	بهبود دهنده عطر و طعم اگر به عنوان دیگ استفاده شود
نیاز به نگهداری و تمیزکاری	کم	متوسط	زیاد (پولیش مداوم)
قیمت خرید	متوسط تا بالا	پایین	بالا
مقاومت مکانیکی (ضربه، خط و خش)	بالا	متوسط	متوسط
مناسب برای استفاده صنعتی/خانگی	صنعتی و نیمه‌صنعتی	خانگی و سبک	سنتی و لوکس

نتیجه

دیگ‌های فولادی به‌خاطر خاصیت غیرواکنشی، محصول را بدون تغییر و با کیفیت ثابت تحویل می‌دهند، بنابراین برای تولید صنعتی بسیار مناسب‌اند. دیگ‌های آلومینیومی اما به دلیل ارزانتر بودن بیشتر برای مصارف خانگی مناسب‌اند. دیگ‌های مسی علاوه بر رسانایی حرارتی بالا، خاصیت ضدباکتریایی دارند و به دلیل واکنش‌های مثبت شیمیایی، عطر و طعم بهتری به محصولات سنتی می‌دهند و به همین خاطر در تولید عرقیات سنتی بسیار محبوب‌اند(باید دقت کرد که مس به عنوان دیگ استفاده شود و نه به عنوان کندانسور). بنابراین انتخاب جنس دیگ باید با توجه به نوع محصول و نیازهای کیفی صورت گیرد.

نکات بهداشتی و ایمنی در نگهداری دیگ‌های تقطیر بر اساس جنس

• فولاد ضدزنگ: شستشوی منظم با آب گرم و شوینده‌های ملایم، خشک کردن کامل پس از استفاده، اجتناب از ضربه‌های شدید
• آلومینیوم: استفاده از اسفنج نرم، جلوگیری از تماس طولانی با مواد اسیدی قوی، خشک کردن سریع و استفاده از پوشش‌های محافظ در صورت امکان
• مس: شستشوی دقیق با آب و مواد مخصوص، پولیش مرتب برای جلوگیری از اکسیداسیون، نگهداری در محیط خشک و دور از رطوبت

کدام جنس برای شما مناسب‌تر است؟

انتخاب جنس دیگ تقطیر بستگی به نیاز و کاربرد شما دارد. اگر به دنبال دوام بالا، بهداشت و کیفیت ثابت هستید، دیگ‌های فولادی ضدزنگ بهترین گزینه‌اند(مناسب کارخانه ها). برای کسانی که وزن سبک، قیمت مناسب و انتقال حرارت سریع‌تر می‌خواهند، دیگ‌های آلومینیومی انتخاب مناسبی است(مناسب مصرف خانگی)، البته با کمی حساسیت نسبت به مواد اسیدی قوی. اگر کیفیت عطر و طعم محصول برایتان اولویت دارد و دوست دارید دستگاهی سنتی داشته باشید، دیگ‌های مسی انتخاب خوبی هستند(فقط به عنوان دیگ و نه کندانسور).

نیاز و کاربرد	جنس دیگ تقطیر	ویژگی‌ها و مزایا	نکات مهم
دوام بالا، بهداشت و کیفیت ثابت	فولاد ضدزنگ	مقاومت بالا، خاصیت غیرواکنشی، کیفیت ثابت	مناسب تولیدات صنعتی و تجاری
وزن سبک، قیمت مناسب، انتقال حرارت سریع	آلومینیوم	سبک، قیمت پایین، هدایت حرارتی خوب	مواد اسیدی و قلیایی خیلی قوی عمر دیگ را کم میکنند، مناسب مصارف خانگی
اولویت کیفیت عطر و طعم، دستگاه سنتی	مس	رسانایی حرارتی عالی، بهبود عطر و طعم، خاصیت ضدباکتریایی(فقط استفاده به عنوان دیگ)	بهترین گزینه برای عرقیات سنتی و محصولات با کیفیت بالا(صرفا به عنوان دیگ و نه کندانسور،در کندانسور باعث ایجاد سولفات مس میشود که سرطانزا بوده و به کبد و کلیه ها آسیب میزند و باعث انواع بیماریها میشود)

سایت نگین طب یکی از مراکز تخصصی فروش تجهیزات تقطیر و آزمایشگاهی در ایران است که سابقه‌ای طولانی در تأمین محصولات با کیفیت دارد. این سایت انواع دیگ تقطیر، به ویژه دیگ تقطیر آلومینیومی، همچنین استیل و مخزن شیشه ای پیرکس را در ابعاد و مدل‌های مختلف ارائه می‌کند.نگین طب تولید کننده انواع شیشه آلات پیرکس و انواع کندانسورهای استیل 304 فودگرید می باشد و متنوع ترین کالاها را با قیمت و کیفیت مناسب ارائه می دهد.

نگین طب با ضمانت اصالت کالا، ارسال سریع، قیمت رقابتی و پشتیبانی فنی حرفه‌ای بر پایه دانش و تجربه بالا، به انتخاب اول بسیاری از خریداران در حوزه تقطیر تبدیل شده است. اگر به دنبال خرید دیگ تقطیر آلومینیومی ،استیل و پیرکس با کیفیت و خدمات پس از فروش مطمئن هستید، نگین طب گزینه‌ای بسیار مناسب است.

کندانسور

بهترین نوع کندانسور بدون شک کندانسور پیرکس می باشد که تبادل یونی نداشته و سالمترین محصول خروجی را می دهد.همچنین تقطیر با کندانسور پیرکس هیچ بویی در محیط منتشر نمیکند.(جهت تهیه کندانسور پیرکس میتوانید به نگین طب که تولیدکننده انواع کندانسورهای پیرکس و لوازم و قطعات آزمایشگاهی پیرکس می باشد مراجعه نمایید.)

در رتبه بعدی بعد از پیرکس کندانسور استیل 304 قرار دارد که باز هم به کیفیت خود استیل بستگی دارد.

کندانسورهای مسی آبی به صورت سطلی و شاتگان محصول خوبی ندارند و محصول آنها مملو از سولفات مس است،این سولفات مس به هیچ عنوان از بین نمیرود و باعث به وجود آمدن انواع بیماری می شود.

کندانسورهای برقی که در ایران رواج پیدا کرده اصولی نبوده و به هیچ عنوان مناسب نمیباشد که باعث بالا رفتن فشار دیگ(به دلیلی چیدمان نادرست لوله ها)میشود،جوشهای نامناسب در آنها استفاده شده و فن خنک کننده آن توانایی خنک کردن محصول را ندارد.با کندانسور برقی به هیچ عنوان نمیتوان دمای محصول خروجی را تنظیم کرد.استفاده از کندانسور برقی در هیچ کجای دنیا مرسوم نیست.

به طور خلاصه میتوان گفت:

کندانسور برقی مسی تولید سولفات مس میکند که سرطانزاست و باعث آسیب جدی به کبد و کلیه و طحال و بروز کهیر در بدن می شود.

در کندانسور برقی استیل معمولا از گرید نامناسب استیل استفاده یعنی به جای استیل 304 از استیل 201 و حتی اغلب اوقات از آلومینیوم استفاده میشود،همچنین لوله ها با جوش غیر استاندارد متصل میشوند.این کندانسورها همچنین باعث میعان ناقص و پخش شدن بود در محیط میگردند.

کندانسور برقی پیرکس که توانایی کمی در خنک کردن محصول دارد زیرا ضریب انبساط حرارتی شیشه پایین است و تنها با آب میتوان آن را خنک کرد(با هوا خنک نمیشود).همچنین شیشه ها پس از ساخت در کوره مخصوص قرر داده نمیشود و تنش گیری نمیگردد به همین دلیل به احتمال بالا ترک خورده و میشکنند.ازآنجاییکه که شیشه ها با فوم پوشش داده شده اند شکستگی آنها دیده نمیشود،بخار یا مایع از این شکستگیهات نشت کرده و پس از تماس با فن برقی باعث آتش گرفتن میشود.در این کندانسورها به اندازه زیادی از شلنگ سیلیکونی استفاده شده تا جاییکه سیلیکون بر طعم و بوی محصول تاثیر بدی میگزارد و در اصطلاح عامیانه به آن کندانسور سیلیکونی پیرکس میگویند.

ضمن اینکه خود فوم باعث میشود هوا به درستی جریان پیدا نکند و انتقال و جابجایی سرما و گرما به خوبی انجام نمیشود و خنک کردن ناقص تر انجام شده و بو در محیط پخش شود.

با تفاسیر بالا اکنون میتوان بهترین نوع دیگ و کندانسور را با توجه به نیاز خود تهیه کرد.

مجموعه نگین طب تولید کننده انواع شیشه آلات پیرکس آزمایشگاهی و دستگاههای تقطیر بهترین کیفیت را با مناسبترین قیمت در اختیار شما قرار میدهد .