توسط : پایپینگ یا لوله‌کشی صنعتی به طراحی و اجرای سیستم لوله‌کشی مطابق با قوانین ملی یا بین‌المللی اشاره دارد.
سیستم‌های لوله‌کشی صنعتی یا پایپینگ عبارت است، از گروهی گسترده از لوله‌ها، اتصالات، شیرآلات و سایر اجزا که برای انجام عملیات مختلفی مانند حمل و نقل، توزیع، اندازه‌گیری و کنترل سیالات و جامدات در صنایع مختلف ستفاده می‌شوند.
کاربردهای پایپینگ
لوله‌های صنعتی معمولا به شکل استوانه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند و با اتصالات مخصوص به یکدیگر متصل می‌شوند. این لوله‌ها اغلب برای انتقال انرژی، دوغاب و سایر سیالات استفاده می‌شوند. کاربردهای پایپینگ شامل: صنایع پتروشیمی، صنایع غذایی، شهرسازی، نفت و گاز، نیروگاه، سازه‌های دریایی، کشاورزی، ساختمان‌سازی، راه‌سازی، تهویه، تصفیه فاضلاب، ساخت مواد نیمه‌رسانا و لایروبی می باشد.
پایپینگ از چه اجزایی تشکیل شده است؟
اجزای سیستم پایپینگ شامل لوله‌ها، تیوب، اتصالات (انبساطی و انعطاف‌پذیر)، شیرآلات، فلنج، گسکت، پیچ، مهره، شلنگ فشار قوی، گیره، صافی، ابزار دقیق و جداکننده، پمپ‌ها، کمپرسورها یا دمنده‌ها (در خطوط لوله گاز)، ایستگاه‌های بوستر (تقویت کننده)، تاسیسات ذخیره‌سازی متصل به لوله، سازه‌های ورودی و خروجی، جریان سنج‌ها (Flowmeter)، تجهیزات کنترل خودکار، ایستگاه‌های تقویت‌کننده( برای خطوط لوله طولانی) و سیستم‌های تبرید (برای حفظ دمای سیالات) و سایر سنسورها می‌باشد.
لوله و انواع آن
لوله، به استوانه‌ای توخالی گفته می‌شود که برای انتقال سیالات از یک مکان به مکان دیگر استفاده می‌شود. در پایپینگ، از سه نوع لوله با انتهای استاندارد استفاده می‌شود: لوله با انتهای تخت، لوله با انتهای رزوه، و لوله با انتهای پخ خورده.
تقسیم بندی لوله ها بر اساس جنس
- لوله گالوانیزه:انتقال آب
- لوله کربن استیل:انتقال مایعات و گازها (بدون خطر خوردگی)
- لوله کربن استیل Nace:انتقال مایعاتی که خطر خوردگی دارند
- لوله کربن استیل LTCS:انتقال مایعات با دمای بسیار پایین
- لوله GRP و GRE:انتقال مایعات با فشار پایین و خورندگی بالا
- لوله استنلس استیل:انتقال مایعات با خاصیت خورندگی بالا
- لوله کاپرنیکل:انتقال سیالات با خطر سایش
تقسیم بندی لوله ها بر اساس ساخت
- لوله‌های درزدار:این لوله‌ها به صورت ساده یا مارپیچی ساخته می‌شوند و در فرآیند ساخت ابتدا ورق لوله شکل گرفته و سپس قسمت درز به وسیله جوش به هم متصل می‌شود.
- لوله‌های بدون درز:یا لوله مانیسمان نوعی لوله فلزی که در فرآیند تولید از میان تهی کردن شمش توپر فولادی(Billet) ساخته می شوند.
اتصالات استفاده شده در پایپینگ
در فرآیند پایپینگ، برای ایجاد انعطاف‌پذیری در تغییر جهت، توزیع و تغییر ظرفیت جریان، از قطعاتی به نام اتصالات یا فیتینگ استفاده می‌شود.این اتصالات انواع متنوعی دارند و بر اساس شرایط و اهداف اجرایی مختلف، از هر کدام استفاده می‌شود. اتصالات اصلی وکاربرد آنها عبارتند از:
- زانویی (Elbow): تغییر مسیر خط لوله به زوایای 45 و 90درجه
- کاهنده (Reducer):اتصال لوله‌ها با سایزهای مختلف
- چهار راهی (Cross):ایجاد انشعاب جدید و گسترش شبکه
- سه راهی (Tee):ایجاد انشعاب از خط لوله اصلی
- خم (Bend):تغییر مسیر خطوط لوله مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- برگردان (Return):برگشت 180 درجه‌ای خط لوله استفاده می‌شود.
- کپ (Cap):مسدود کردن انتهای لوله استفاده می‌شود.
- اتصالات و کرپی :مهارکننده ای فلزی برای ثابت نگه داشتن انواع لوله‌های فولادی
- اتصالات پیچی:اتصال لوله‌ها بدون نیاز به جوش و از طریق رزوه
- اولت (Olet)
- کوپلینگ (Coupling)
- پلاگ (Plug)
- یونیون (Union)
بست کرپی در شبکه های پایپینگ
اتصالات بست کرپی ، با طراحی خاص و منحصر به فرد، امکان اتصال ایمن و محکم برای لوله‌های فولادی در شبکه‌های پایپینگ را فراهم می‌کنند.این اتصالات، نقش اساسی در پایداری و امنیت این شبکه‌ها داشته و ویژگی‌های خاصی دارند که نصب آسان و کاربردی را فراهم می‌کنند.
بست های کرپی در واقع انواع پیچ دو سر رزوه هستند که خم شده اند، و برای مقاومت در برابر خوردگی، گالوانیزه می شوند. این محصولات به خاطر شباهتشان به حرف U با نام U-BOLT نیز شناخته می‌شوند، و به عنوان ساپورت‌های موثر برای تثبیت و حمایت از لوله‌ها عمل می‌کنند.
همچنین، تولید آنها در ابعاد و ضخامت‌های مختلف، امکان استفاده برای نیازهای مختلف پروژه‌ها را فراهم می‌کند.
فلنج در پایپینگ
فلنج، به برجستگی (به صورت دیسک یا حلقه) که به انتهای لوله متصل شده است، مشخص می‌شود. با پیچ کردن دو فلنج یکدیگر و قرار دادن یک واشر آب‌بندی در میان آنها، اتصالات فلنجی ایجاد می‌شود.
اتصالات فلنجی به صورت جفت استفاده می‌شود؛ به این معنا که یک سمت فلنج به لوله متصل شده و از سمت مقابل روبه‌روی فلنج‌های دیگر قرار گرفته و اتصال آنها با پیچ و مهره محکم می‌شود. فلنج‌ها در انواع مختلف موجود بوده و استفاده می‌شوند:
- فلنج رزوه‌ای-Threaded Pipe Flange
- فلنج کور-Blinds
- فلنج لپ جوینت-Lap joint Pipe Flange
- فلنج ساکتی جوشی-Socket-weld Pipe Flange
- فلنج جوشی-Weld neck Pipe Flange
- فلنج لغزشی-Slip-on Pipe Flange
شیرآلات و انواع آن در سیستم‌های پایپینگ
شیرآلات، به عنوان یکی از اجزای اساسی سیستم پایپینگ، برای کنترل جریان و فشار در لوله‌کشی‌ها استفاده می‌شوند.
انواع مختلف شیرآلات شامل:
- شیر اطمینان-Pressure Relief Valve
- شیر چک-Check Valve
- دیافراگم ولو-Diaphragm Valve
- پلاگ ولو-Plug Valve
- شیر پروانه‌ای-Butterfly Valve
- پینچ ولو-Pinch Valve
- بال ولو-Ball Valve
- شیر کنترل-Control Valve
تکیه‌گاه لوله در سیستم‌های پایپینگ
در صنعت پایپینگ برای انتقال بار از لوله به سازه‌های نگهدارنده، از تکیه‌گاه لوله یا آویز لوله استفاده می‌شود.
انواع مختلف ساپورت‌ها و نحوه ساپورت‌گذاری سیستم‌های پایپینگ متفاوت بوده و به طور کلی ساپورت‌ها وظایفی از جمله جلوگیری از لنگر انداختن، هدایت، جذب ضربه و تحمل بار را بر عهده دارند. مثال‌هایی از تکیه‌گاه‌های لوله عبارتند از:
- Pipe Guides
- Pipe Slides
- Shoes Supports
- Spring Supports
- Axial Stops
انواع سیستم‌های پایپینگ
پایپینگ یا لوله‌کشی صنعتی کاربردهای متنوعی دارد و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، سیستم‌های پایپینگ بر اساس کاربردهای خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. انواع سیستم‌های پایپینگ شامل:
- لوله‌کشی فرایندی-Process Piping،که به سیستم‌های لوله‌کشی اطلاق می‌شود که مواد شیمیایی را تحت فشار یا خلاء انتقال می‌دهند و مواد اولیه را به محصولات قابل استفاده تبدیل می‌کنند.
- لوله‌کشی نیروگاهی-Power Piping،در ایستگاه‌های تولید برق، نیروگاه‌های صنعتی و سازمانی، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مرکزی و منطقه‌ای استفاده می‌شود.
- لوله‌کشی تاسیسات ساختمان-Plumbing،برای انتقال سیالات درون ساختمان‌ها مانند آب، فاضلاب، تهویه، سرمایشی و گرمایشی استفاده می‌شود.
- لوله‌کشی شهری-Civil Piping،برای ارائه خدمات به مکان‌های مختلف شهری توسط شهرداری‌ها استفاده می‌شود.
- لوله‌کشی خدماتی-Service Piping،برای اتصال سیستم‌های ساختمانی به شبکه‌های خدمات شهری استفاده می‌شود.
- لوله‌کشی انتقالی-Transportation Piping،برای انتقال سیالات در مسیرهای مختلف استفاده می‌شود.
- لوله‌کشی تبرید-Refrigeration Piping،برای کاهش دمای محیط در هنگام انتقال سیالات استفاده می‌شود.
- لوله‌کشی دریایی-Marine Piping،برای انتقال سیالات در سازه‌های آبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مراحل اجرای پایپینگ
بعد از تعیین کاربرد و نوع پایپینگ نوبت به اجرای پروژه می‌رسد. اصولا، اجرای پایپینگ شامل سه مرحله زیر است:
- مهندسی یا طراحی (Engineering):در این مرحله، با استفاده از اصول اجرایی مانند ISO، Spec و نقشه Plot Plan، طرح کلی پایپینگ آماده می‌شود و نقاط آغاز و پایان خطوط لوله مشخص می‌شود.
تمام مشخصات اجرایی لوله‌کشی اعم از سایز، طول، جنس لوله، و مکان اتصالات با تجهیزات در مدارک اجرایی پایپینگ قابل مشاهده هستند. - تدارکات (Procurement):در این مرحله، پس از برگزاری مناقصه، پیمانکار پروژه انتخاب شده و تهیه و انتقال مواد، قطعات و تجهیزات مورد نیاز انجام می‌شود.
- اجرا (Construction):در این مرحله، نقشه و تجهیزات تهیه شده در دو مرحله قبلی، برای آماده‌سازی دقیق و اجرا آماده می‌شوند.
جمع بندی
پایپینگ یا لوله‌کشی صنعتی به مجموعه‌ای از لوله‌ها، اتصالات و پیچ و مهره ، تجهیزات فنی و تخصصی اطلاق می‌شود که برای طراحی و اجرای خطوط لوله جهت انتقال سیالاتی مانند آب، گاز، نفت و…استفاده می‌شود.با توجه به کاربردهای مختلف سیستم لوله‌کشی صنعتی، در اجرای هر پروژه از لوله‌ها و اتصالات مناسبی استفاده شده و این فرایند از طراحی تا اجرا توسط کارشناس پایپینگ انجام می‌شود.
